RITMENNT UTAN VIÐ MARKAÐSLÖGMÁLIN Og um leið er það fyrr og síðar skýrt tekið fram að þessi „rétta" þróun Halldórs stað- festist í því hvernig hann vinnur úr stórmál- um tímans í verkum sínum. Atómstöðin „afhjúpar miskunnarlaust upplausn og tóm- leika borgaralegs samfélags," er um leið „veigamikið framlag til málstaðar friðar- ins" og andæfir viðleitni bandarískra ráða- manna til heimsyfirráða.12 í Sjálfstæðu fólki er dregin upp skýr og eftirminnileg mynd af einyrkjanum Bjarti og „persóna hans er um leið samnefnari bænda sem ekki fá lífsanda dregið í viðjum kapítalismans".13 Ef eitt- hvað er að finna í skáldsögunum sem talið er framandi, óskiljanlegt eða vafasamt, er það útskýrt sérstaklega - til dærnis leggur Nína Krymova nokkuð á sig til að afsalta það að organistinn í Atómstöðinni sé bæði of bölsýnn og léttúðugur í siðferðismálum og tekur það fram að „sovéskur lesandi get- ur að sjálfsögðu ekki fallist á ... þá dökku mynd sem hann dregur upp af endalokum heimsmenningarinnar í atómstríði."14 Þessi dæmi tengd verkum Halldórs Lax- ness draga það skýrt fram að í Sovétríkjun- um var talið að minnsta kosti æskilegt, ef ekki nauðsynlegt, að túlka verk merkra er- lendra höfunda sem þar komu út á þann veg, að þau þjónuðu svipuðum markmiðum og sett voru í sovéskri alþjóðapólitík og menningarstefnu. Verk Halldórs komu til dæmis mjög við sögu í háskólanámskeið- urn, greinum og ritgerðum sem fjölluðu um hið sósíalistíska raunsæi sem hafði verið opinber stefna í bókmenntum ríkisins allt frá stofnum Sovéska rithöfundasambands- ins 1934. Um 1950 voru þau viðhorf enn ríkjandi að sósíalistíska raunsæið væri bein- línis sprottið upp af samfélagsháttum í Sov- X. K. AAKCHECC Kápa fyrstu rússnesku útgáfu á Atómstöðinni (1954): feitur borgari selur land sitt. Þessi bók, segir í formála, hefur verið þýdd á mörg mál en hún er bönnuð í einu landi, Bandaríkjunum. étríkjunum og í eðli sínu „nýr áfangi í sögu heimslistarinnar" vegna þess að í því kæmi saman raunsæishefð og rómantík barátt- unnar fyrir nýjum heimi og þar með væri „unninn bugur á þeim takmörkunum sem gamalli raunsæishefð voru settar". Sam- herjar Sovétmanna í röðum erlendra rithöf- unda (þeir sem Halldór Laxness flokkar 12 Formáli Sofronovs að Atomnaja stantsija. Moskva 1954, bls. 8. 13 Polevoj 1954, bls. 8. 14 Eftirmáli við Atonmaja stantsija, bls. 245. 77

Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200