ÁRNI BERGMANN RITMENNT verlc Halldórs að húmanisminn er í þeirra umhverfi venjulega talinn varhugaverður ef hann er „abstrakt". Umsögnin í Novyj mir og aðrar viðtökur Brekkulcotsannáls segja nokkra sögu af því sem fram fór í hugum rússneskra mennta- manna á þeim tíma. Þeir voru orðnir lang- þreyttir á bragðlausum og ofnotuðum al- hæfingum um stéttbundna hegðun persóna og öðrum pólitískum formúlum um bók- menntir. Þeir sækjast eftir lesendareynslu sem væri öðruvísi en fá mátti af þeim sam- tímaverkum sem mest var haldið að þeim og því hrífast þeir af heimi Brekkukots þar sem allt er undarlegt og engu líkt. Þeir sækj- ast eftir einlægni og upprunaleika og já- kvæðu endurmati á því lífi sem var. Nokkrum árum síðar gerðist það reyndar í Sovétríkjunum sjálfum að nokkrir ágætir höfundir fóru í verkum sínum að rifja upp með eftirsjá mannlíf í byggðum Rússlands fyrir daga byltingar og tæknitrúar. Um leið stilltu þeir viðhorfum sem á íslandi hafa verið nefnd „heimspeki ömmunnar" - gild- ismati og lífsvisku gamalla kvenna sem lif- að hafa tíma tvenna - upp sem jákvæðri andstæðu við freka sovéska framfaradýrkun og nytjahyggju.28 Auk þess hefur það fyrr og síðar fallið í góðan jarðveg hjá rússneskum mennta- mönnum að haldið sé fram frelsunarhlut- verki lista, lausnarorði hins „hreina tóns" sem er eitt helsta stefið í Brekkukotsannál. Því fáar þjóðir hafa lagt á það jafnmikið kapp og Rússar að gera listir og bókmenntir aö einhverskonar veraldlegri kirkju, að helgum vettvangi hins góða í hörðum heimi. Zlobina fer einmitt hlýlegum orðum um mildi og ósérplægni hjartahreinna í Brekkukoti. í sama streng taka þau Krymova og Pogodin í bók sinni um Halldór Laxness (bls. 196-98). Fleiri dæmi má finna um að sovéskir lesendur leggi sérstaka áherslu á manngæslcu í ritum Halldórs, ef til vill vegna þess hve mjög hafði verið hald- ið að þeim nauðsyn þess að sjá í hverri per- sónu skáldsagna fyrst og fremst þátttakanda í grimmri baráttu og þá helst stéttastríði. í viðtökum verka Halldórs Laxness koma sarnan rnargir þættir. í fyrstu fer mikið fyrir viðleitni til að lcoma íslenskum rithöfundi fyrir innan ramma hinnar sovésku bók- menntaumræðu með tilheyrandi pólitísk- um áherslum. En þegar fram í sækir lætur æ meir að sér kveða sú elskulega freisting sem furðu margir Rússar féllu í þegar þeir stungu niður penna um ísland. Hún er sú að finna sér á íslandi einskonar útópíu, þar sem lífseigur draumur menntamanna um farsæla sambúð bókmennta, lista og alþýðu hefur ræst,29 gæla við þá hugmynd að til sé samfélag sem ekki endilcga fylgi efnahags- legri eða pólitískri nauðsyn þeirra pólitísku kerfa sem tókust á um heimsbyggðina held- ur trúi á frelsandi og lífgefandi áhrif hinnar miklu listar og geri sér skáldið og lista- manninn að sínum æðsta höfðingja. Sérstaða Rússlands hverfur Skáldatími kom út hér á landi árið 1963. Þar tekur Halldór Laxness, eins og kunnugt er, aftur margt af jákvæðum niðurstöðum sín- um um Sovétríkin sem finna má í Gerska 28 Um þessi „sveitaskáld" sjá: Árni Bergmann: Hláka, frosthörkur, endurskoðun. Tímaiit Máls og menn- ingai, 4, 1987. 29 Sjá nánar: Árni Bergmann 1998, bls. 56-57. 82

Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200